Na początku 1939 roku gdańska Gmina Synagogalna, pod brutalnym naciskiem nazistowskich władz Wolnego Miasta Gdańska, zgodziła się na sprzedanie Senatowi WM, zbudowanej w 1887 roku, Wielkiej Synagogi przy Reitbahn (dziś ul. Bogusławskiego). Było to jednym z warunków w miarę swobodnej emigracji Żydów gdańskich.
W kwietniu 1939 roku synagoga została całkowicie opróżniona: przedmioty liturgiczne, a wraz z nimi słynna kolekcja judaików Lessera Giełdzińskiego zostały ewakuowane do Nowego Jorku, organy i ławki ‒ sprzedane, a bogate, sięgające XVII wieku archiwum – wywiezione do Jerozolimy.
3 maja 1939 roku niemieckie władze miasta otoczyły budynek drewnianym parkanem, na którym umieściły złowrogi napis: „Przybądź ukochany maju i uwolnij nas wreszcie od Żydów!”. Tak rozpoczęła się systematyczna rozbiórka Wielkiej Synagogi. Wkrótce budynek całkowicie zniknął z pejzażu Gdańska, a wraz z nim symbol wielowiekowej, twórczej obecności Żydów w mieście nad Motławą.
Tym wydarzeniom będą poświęcone spotkania, na które 26 maja 2019 zapraszają: Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Gdańsku oraz Fundacja Jewish Community Centre Gdańsk / Centrum Społeczności Żydowskiej w Gdańsku.
Program spotkań:
Muzeum Narodowe w Gdańsku, ul. Toruńska 1
godz. 12.00 – wykład Mieczysława Abramowicza (MNG), Wielka Synagoga w Gdańsku. Ludzie i zdarzenia
godz. 12.45 – wykład Izabeli Jastrzembskiej-Olkowskiej (Muzeum Gdańska), Skarby Wielkiej Synagogi. Kolekcja Lessera Giełdzińskiego
Makieta Wielkiej Synagogi przy Teatrze Szekspirowskim, ul. Bogusławskiego
godz. 16.00 – modlitwa w intencji pomordowanych gdańskich Żydów
Nowa Synagoga w Gdańsku-Wrzeszczu, ul. Partyzantów 7
godz. 17.00 – Debata „LeDaber”. Rozmowy o…tolerancji: „Tradycyjna” tolerancja gdańska. Mity czy rzeczywistość?
